dinsdag, 26 april 2005, 13u40
Pierre De Geyter, misschien niet de grootste Belgische componist, maar wel… componist van het grootste strijdlied aller tijden
Wist je dat Pierre De Geyter, de componist van De Internationale, een Belg was en dat hij een standbeeld heeft in Gent? Sinds 1998 staat de man in brons voor het Museum voor Industriële Archeologie en Textiel (MIAT). Allemaal dankzij Joost Vandommele, spoorman en bewonderaar van deze arbeider-componist.
Joost Vandommele heeft een bijzondere belangstelling voor arbeidersgeschiedenis. In de stadswandelingen die hij in Gent organiseert is de “rode draad” dan ook steevast de geschiedenis van de arbeidersstrijd in Gent. Op het einde van zo’n stadswandeling toont hij fier het standbeeld van Pierre De Geyter, de componist van het bekendste lied ter wereld: de Internationale.
Joost Vandommele. Het standbeeld is maar ingehuldigd in 1998. Het was toen precies 150 jaar geleden dat Pierre De Geyter in Gent geboren werd. Vele mensen weten niet eens dat het een Belg is – en dan nog wel een eenvoudige Gentse arbeider – die de muziek heeft geschreven van de Internationale. We vonden het belangrijk om De Geyter de plaats te geven die hij verdient. Naast een standbeeld kwam er ook een boek uit over hem.
Blijkbaar was Pierre De Geyter zowat vergeten
Joost Vandommele. Inderdaad. We hebben heel zijn geschiedenis moeten opzoeken. We wisten niet precies waar hij was geboren, waar hij werkte, hoe hij marxist werd en al helemaal niet hoe het kwam dat hij de Internationale componeerde Kortom, hij was de grote onbekende componist van het belangrijkste strijdlied ter wereld, en daar wilden we verandering in brengen.
Vertel, vertel!
Joost Vandommele. Wel, hij is op 8 oktober 1848 in Gent geboren als zoon van een dagloner die vermoedelijk in de textielindustrie werkte. Het waren toen moeilijke tijden, vooral voor de arbeiders: hongersnood, slecht betaald werk, epidemieën, Het gezin De Geyter trok daarom net zoals vele andere arbeiders naar Noord-Frankrijk. Op zijn 7de woonde Pierre in de buurt van Rijsel (Lille). Zijn vader vond daar werk. Kleine Pierre ook, hoewel kinderarbeid al sinds 1841 verboden was. Hij werd draadjesmaker in een locomotieffabriek.
Na zijn werk volgde Pierre de arbeidersavondschool, hij leerde lezen en schrijven. Op zijn 16de begon hij ook avondlessen te volgen aan de academie van Rijsel. Hij kreeg meer en meer interesse voor kunst en vooral voor muziek. Hij sloot zich aan bij de muziekvereniging van de plaatselijke POF (Parti Ouvrier Français). Ze trokken de arbeiderswijken in en speelden muziek bij stakingen, verkiezingscampagnes …
Hoe is hij dan op het idee gekomen van de Internationale?
Joost Vandommele. Op 15 juli 1888 kreeg Pierre van de voorzitter van de plaatselijke POF-afdeling een dichtbundel van een zekere Eugène Pottier, een van de voortrekkers van de Commune van Parijs in 1871. Hij vroeg hem van het gedicht De Internationale, het strijdlied te maken van hun partij. Het werd onmiddellijk een succes, eerst in Lille, later in heel Frankrijk. Vier jaar later, in 1892, koos de IIde Internationale het lied tot zijn strijdlied. Van dan af ging het snel de wereld rond.
Hoe komt het dat ze in Gent niet echt fier waren op dat lied?
Joost Vandommele. Op het einde van de 19de eeuw kreeg het reformisme in veel sociaal-demcratische partijen de overhand op het marxisme. De reformisten gebruikten successen bij verkiezingscampagnes en het vooruitzicht op algemeen stemrecht om het marxisme in de partij te bestrijden. De voorzitter van de POF werd burgemeester van Lille. De marxisten scheurden zich af en vormden later de Communistische Partij. Pierre koos voor de marxisten.
De IIde Internationale ging roemloos ten onder toen de reformistische sociaaldemocratische partijen in elk land hun arbeiders mobiliseerden voor de oorlog tegen… de arbeiders van de andere landen. In 1919 richtte Lenin de IIIde Internationale op. Pierre koos opnieuw de juiste kant. Gent was ook toen al een bastion van de socialisten, daar zagen ze Pierre niet graag naar de communisten vertrekken. En ook vandaag horen ze die geschiedenis niet graag ophalen…
De Internationale bleef tot 1943 de nationale hymne van de USSR. In 1927 werd Pierre 79 jaar oud! uitgenodigd naar Moskou om de tiende verjaardag van de Oktoberrevolutie mee te vieren als eregast. Pierre stond op de tribunes van het Rode Plein in het goede gezelschap van onder andere Käthe Kollwitz, de Duitse kunstenares. Toen het Rode Leger voorbij marcheerde onder het spelen van de Internationale, rolden de tranen van zijn wangen. Stalin kende Pierre een staatspensioen toe van de Sovjet-Unie.
Pikant detail: op het Rode Plein droeg Pierre een halskettinkje met hamer en sikkel. In 1934 overleed hij te Saint-Denis (nabij Parijs). Zijn begrafenis bracht een massa van zo’n 50.000 arbeiders op de been. In Gent verscheen toen in de socialistische krant Vooruit een piepklein artikeltje over zijn overlijden.
Spoorman Joost Vandommele over zijn idool Pierre De Geyter: “Veel mensen weten zelfs niet dat die man een Belg is.” (Foto Solidair, Tony Pirard)
